De wereld verandert en de KKTC verandert mee

Interview met nieuw aangetreden en afgetreden voorzitter

De KOMO Kwaliteits- en Toetsingscommissie (KKTC) heeft een nieuwe voorzitter. Elphi Nelissen neemt het stokje over van Jos Lichtenberg. Het voorzitterschap van de KKTC is een serieuze aangelegenheid. De KKTC toetst of een certificatieregeling van KOMO voldoet aan de eisen van KOMO en de afspraken die met de licentienemers (certificatie-instellingen die een licentieovereenkomst hebben met KOMO) zijn gemaakt. De aansluiting bij de regelgeving is daar onderdeel van.

Jos Lichtenberg legde de nadruk op innovatie als onderdeel van zijn voorzitterschap. Wij zijn benieuwd naar de rode draad van Elphi Nelissen tijdens haar voorzitterschap van de KKTC en van de Wkb Toetsingscommissie.

Ingeluid – Elphi Nelissen

Elphi Nelissen heeft haar sporen verdiend als deskundige in duurzaam bouwen en circulariteit en was onder andere hoogleraar en decaan aan faculteit Bouwkunde van de TU Eindhoven. Daarnaast vervulde zij diverse andere functies, zoals voorzitter transitieteam circulaire bouweconomie.

Hoe kijkt u aan tegen uw rol binnen de KKTC? Waar legt u het accent op?
“Elphi Nelissen: Voor mij is het belangrijk om het uiteindelijke doel voor ogen te hebben en te houden. De intentie is de kwaliteit van de gebouwde omgeving verbeteren of minimaal in stand te houden. We moeten daarbij opletten niet te verzanden in regels en formaliteiten. Afspraken en procedures horen er zeker bij. En voor iedereen moet hetzelfde gelden. Maar de regels moeten niet in de weg staan van ambities als innovatie.

Ik streef ernaar elkaar regelmatig te ontmoeten. Dat hoeft niet elke keer live, maar toch. Jos Lichtenberg heeft veel digitaal moeten vergaderen met de KKTC vanwege de corona epidemie. Gelukkig kan een fysieke bijeenkomst nu weer.”

De bouw en infra is volop in beweging. Niet alleen klimaat, innovatie, digitalisering, industrialisering, woonconcepten, stikstofproblematiek, energiecrisis, maar ook de komst van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb). Hoe beïnvloedt bijvoorbeeld de Wkb het werk van de KKTC?
“Zodra de Wkb ingaat, is het noodzakelijk dat kwaliteitsregelingen/BRL’en goed op elkaar en het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) zijn afgestemd. De feitelijk gerealiseerde kwaliteit in alle bouwfases vastleggen is zinvol en waarschijnlijk rendabeler. Je kunt daarmee de daadwerkelijke kwaliteit van het bouwwerk, ook wel de as-built kwaliteit, de materialen en de ontwikkeling ervan goed aantonen en daarmee kostbare fouten voorkomen. De aanpassing van KOMO-BRL’en die daarvoor nodig is, is in volle gang. De afstemming daarover levert de KKTC momenteel aardig wat werk. Maar zodra dat gereed is kun je er zeer effectief en efficiënt gebruik van maken en hoef je het niet steeds weer opnieuw aan te tonen.”

Wkb-TC

19 januari is de Wkb-Toetsingscommissie geïnstalleerd. Daarvan bent u ook de voorzitter. Wat is de Wkb-Toetsingscommissie, ook wel de Wkb-TC genoemd, en wat doet deze commissie?
“De Wkb-TC is een onafhankelijke en nationale Wkb-toetsingscommissie die is samengesteld uit all parties concerned. Onze taak als Wkb-TC is het beoordelingskader en de waardering van kwaliteitsregelingen die door de jaren heen zijn ontwikkeld door diverse organisaties waaronder KOMO, KIWA, SKH, SKG-IKOB, SGS INTRON en InstallQ in de Wkb-prestatieladder vast te stellen. Deze waardebepaling leggen we vast in een onafhankelijke objectieve rapportage.

De Wkb-prestatieladder is een nationale, breed afgestemde leeswijzer zodat iedere kwaliteitsborger in Nederland op dezelfde manier de bestaande kwaliteitsregelingen kan hanteren ten behoeve van de risicoreductie van het bouwen. De prestatieladder wordt (na de zomer van 2023) gratis beschikbaar gesteld ten behoeve van de markt via een open online platform, de Wkb-prestatie-website. De Wkb-toetsingscommissie rapporteert jaarlijks en publiceert dat op deze website.”

Hoe kijkt u naar de Wkb-prestatieladder?
‘Ik vind het bestaan van de Wkb-prestatieladder en de toetsing daarop door de Wkb-TC een hele goede zaak. Want dat geeft een eerlijke mogelijkheid om de kwaliteit van de borging eenduidig vast te leggen volgens standaard normen. Dat de Wkb-prestatieladder is opengesteld voor iedereen ervaar ik als een extra pluspunt. Het levert efficiencyvoordelen op.

Hoe mooi is het wanneer alle kwaliteitsborgers en instrumenten op eenzelfde manier omgaan met risicobeheersing op basis van gelijkwaardige en objectieve beoordeling van kwaliteitsregelingen. De kwaliteitsborger kan uitgaan van een vastgestelde mate van risicoreductie in het overall bouwproces van een specifieke kwaliteitsregeling toegespitst op een specifiek product en/of proces. Overigens hoeft de certificaathouder niets te doen om zijn certificaat op de ladder te krijgen. Bestaande certificaten op basis van de kwaliteitsregelingen van de aangesloten (keur)merken worden sowieso gewaardeerd op de Wkb-prestatieladder.”

Wat wilt u nog kwijt?
“Uiteraard ben ik aan het begin van mijn zittingsperiode nog niet van alle ins en outs op de hoogte. Maar ik ben goed bijgepraat en raak aardig ingewerkt. Ik probeer meteen de hoofdlijnen goed en helder te houden en overzicht te bewaren. Niet teveel de nadruk te leggen op details.

De enorm snel veranderende samenleving geeft soms een onrustig gevoel. Toch bieden alle eerdergenoemde ontwikkelingen veel kansen om dat waar je al mee bezig bent, de juiste richting te geven. Dat is het mooie aan deze tijd. Het doet er toe!”

Uitgeluid – Jos Lichtenberg

Vertrekkend voorzitter Jos Lichtenberg is een drukbezet man die zijn sporen heeft verdiend in de bouwwereld. Van consultant voor industriële, uitvoerende en creatieve bedrijven tot hoogleraar Productontwikkeling van de TU Eindhoven. Hij is betrokken bij diverse innovatieve projecten in de bouw. Jos Lichtenberg was vanaf begin 2020 voorzitter van de KKTC. Privéomstandigheden noopten hem de werkzaamheden voor de KKTC neer te leggen.

Innovatie speelt in al uw werkzaamheden een grote rol, ook als voorzitter van de KKTC. U gaf aan ernaar te streven dat het systeem niet als ballast werkt waardoor het een rem wordt op innovatie. Is dat in de relatieve korte tijd dat u voorzitter was gelukt?
“Jos Lichtenberg: Je doet zoiets niet alleen. Binnen KOMO en de KKTC stond innovatie al op de agenda. Net zoals in de bouw en infra. Het is een maatschappelijke trend waar we als KOMO niet omheen kunnen. Het zou jammer zijn als door een kwaliteitssysteem de lancering van daarop inspelende producten of processen wordt vertraagd. Ik heb hier zeker aandacht voor gevraagd. We moeten laten zien dat het beter kan en actief meedenken. Ruimte geven en open communiceren met partijen. Niet wij-zij, maar hoe kunnen wij als bouwwereld de kwaliteit garanderen. En hoe kunnen wij aan onze taak, gelet op de maatschappelijke veranderingen, op een goede manier invulling blijven geven. De wereld verandert, dus wij ook. Ook dat is innovatie. Naar mijn idee zijn we zeker op de goede weg.”

KOMO speelt daarnaast in op u aansprekende maatschappelijke onderwerpen als klimaat en duurzaamheid. Welke rol kan de KKTC hierin spelen?
“De KKTC is een commissie met mensen die deskundigheid hebben op een breed terrein. Zij kijken naast hun activiteiten om het KOMO-kwaliteitsstelsel op orde te houden, ook naar inhoudelijke aspecten van de veranderende wereld, bijvoorbeeld op het gebied van klimaat en duurzaamheid. Twintig jaar geleden leek morgen nog op vandaag. Nu is er een extra druk door bijvoorbeeld de klimaatverandering of de energieproblemen vanwege de oorlog in de Oekraïne. Het is geen optie om stil te zitten. Anders word je door de werkelijkheid ingehaald. Hier móeten we op inspelen. We kunnen daarbij gebruik maken van de inhoudelijke kennis van de KKTC om als KOMO een positie te zoeken in dit speelveld. Ik zie dat dat al gebeurt. Niet alleen binnen de KKTC maar ook binnen de het KOMO-bureau. Het hele kwaliteitssysteem zit razend knap in elkaar, maar achterover leunen in een dynamische samenleving is geen optie. Gelukkig is er binnen de kwaliteitswereld, ook binnen de KKTC, veel bereidheid om veranderingen te adopteren en actief na te denken over hoe onze wereld er over vijf tot tien jaar uitziet.”

U gaf eerder aan dat een manier om innovatie binnen KOMO een plek te geven is om je open op te stellen. Hoe gaf u daar in de KKTC invulling aan?
“Ik denk dat het helpt dat ik zelf open ben en dingen bespreekbaar maak. Dat nodigt anderen ook uit om dat te doen. Op die manier krijg je wederkerigheid, wat een goede sfeer ten goede komt. Corona maakte het wel lastig om elkaar live te ontmoeten, maar videobellen was een goed alternatief. Een voorbeeld van interactie: Ton Jans heeft mij en de KKTC actief betrokken bij de ontwikkeling van de Wkb-prestatieladder. We konden reageren en aanvullingen doen. Op deze manier komt de Wkb-prestatieladder sneller te ontwikkeling.”

Welke tip kunt u de huidige voorzitter geven voor de komende periode?
“Allereerst wens ik Elphi Nelissen heel veel succes toe. Ik ben blij dat zij deze interessante taak op zich heeft genomen. Zeker gezien haar staat van dienst. Mijn tip, die ik overigens al heb gegeven: probeer vooral over de grotere dingen na te denken en niet alleen te focussen op inhoudelijke aspecten van BRL’en et cetera. Het is heel moeilijk om wanneer je met een vergrootglas naar dingen moet kijken, om het grotere geheel te blijven zien en als het ware boven de mierenhoop te blijven staan. Je kunt ook zelf een werkmier te zijn, maar je moet het geheel blijven zien.”

Wilt u nog iets kwijt?
“Ik vind het jammer dat ik eerder moest stoppen. Hoewel tien jaar aanblijven voor mij ook niet hoeft, inhoudelijk was het fijn geweest iets langer betrokken te zijn. Ik wil benadrukken dat ik het prettig heb ervaren om van deze uitermate deskundige commissie voorzitter te kunnen zijn. Zoveel expertise bij elkaar kom je weinig tegen in de bouw. De KKTC is naar mijn idee op de goede weg. Ik wens de collega-leden, onder leiding van hun nieuwe voorzitter een mooie toekomst toe.”

Lees ook het interview dat wij eind 2021 met Jos Lichtenberg hadden.